Aan de Genieweg in de Heemskerkerbroekpolder ligt tussen de A9 en de Communicatieweg Fort Veldhuis. Het fort werd gebouwd tussen 1893 en 1899 als onderdeel van de Stelling van Amsterdam.
De Stelling van Amsterdam was een verdedigingslinie, gelegen op 15 tot 20 kilometer rond het centrum van Amsterdam. De Stelling is 135 kilometer lang, bevat 46 forten, batterijen en andere bouwwerken. De verdedigingstactiek tijdens oorlogen was voor een groot deel gebaseerd op het inunderen (het onder water laten lopen van land) van grote gebieden rond Amsterdam waardoor troepen en voertuigen van de vijand zich moeilijker konden verplaatsen en er een vrij schootsveld ontstond (de vijand was zichtbaar en goed te beschieten).
In de onmiddellijke omgeving behoren ook de forten in Velsen en IJmuiden, Zuidwijkermeer aan het Noordzeekanaal, St. Aagtendijk (Beverwijk), Aan den Ham (Uitgeest) en het fort bij Krommeniedijk tot de Stelling. Door de voortschrijdende militaire ontwikkeling verloor de Stelling haar rol in de Nederlandse verdediging eigenlijk al vrij snel na de oprichting.
Voor de Tweede Wereldoorlog werden er op Fort Veldhuis nog wel luchtafweermitrailleurs geplaatst en in 1941 werd door de Duitse bezetter een zoeklichtremise met hellingbaan gebouwd.
In 1946/1947 werd het fort nog gebruikt als Bewarings- en Verblijfkamp “Kamp Fort Veldhuis” voor politieke gevangenen. Er werden tralies voor de ramen gemaakt en het fort werd rondom afgezet met prikkeldraad. De gevangenen waren zogenaamde foute Nederlanders zoals zwarthandelaren en N.S.B.’ers. Daarna is het nog gebruikt als opslagplaats voor militair materieel tot het midden 1956 officieel werd opgeheven als vestingwerk.
Omdat de Stelling door zijn oorspronkelijke militaire bestemming nauwelijks werd aangetast en grotendeels bewaard gebleven is, is de Stelling als geheel in 1996 op de Lijst van het Werelderfgoed van de UNESCO geplaatst.
Fort Veldhuis, dat ook grotendeels in oorspronkelijke staat verkeert, wordt sinds 1989 als museum gebruikt. Het museum is in beheer van de Stichting Aircraft Recovery Group 1940-1945. In het luchtoorlog museum zijn wrakstukken, foto’s en documenten te zien uit de Tweede Wereldoorlog. Behalve tentoonstellingen behoort onderzoek naar vermiste vliegtuigen en bemanningen en publicaties daarover tot de doelstellingen van de Stichting. Sinds 2024 gebruikt de HKH ook een deel van het Fort Veldhuis voor haar depot.
Verder lezen:
Stelling van Amsterdam: klik hier.
Stichting Aircraft Recovery Group: klik hier.
Heemskring 17 Fort bij Veldhuis: honderd jaar
